Состојбата во македонските затвори останува критична. Најновиот ревизорски извештај за успешноста на реформите во затворскиот систем во периодот од 2021 до 2023 година открива длабоки системски проблеми: пренатрупаност, нехумани услови, недостиг на медицински персонал и запуштена инфраструктура.
Пренатрупаност и нехумани услови
Во најголемиот затвор – Идризово, во приемното одделение, предвидено за 10 затвореници, се сместени дури 48 лица. Тоа значи дека во една просторија се наоѓаат дури пет пати повеќе затвореници од дозволеното. Ова директно влијае на хигиената, здравјето и безбедноста на сите во установата.
Според ревизијата, пренатрупаноста е за 8% над капацитетот во сите затвори, а ситуацијата драстично се влошува во одредени установи – во Штип има 62% повеќе затвореници, во Битола 45%, додека затворите во Охрид и Струга се речиси празни.
Затвореници без лекари и приватност
Недостатокот на медицински кадар и распаднати тоалети дополнително ја влошуваат состојбата. Влажни ѕидови и нефункционални санитарни јазли се секојдневие. Во делови каде што има реновирање, условите се подобри, но во останатите крила хуманите услови се далечна реалност.
Алтернативни мерки што не се користат
Иако Законот за пробација од 2016 година овозможува алтернативни мерки како домашен затвор и општо корисна работа, тие ретко се користат. Алките за домашен затвор, иако набавени уште во 2015 година, никогаш не биле ставени во функција – дури сега се прават последни подготовки за нивна активација.
Повратници и неефикасен систем
Половина од затворениците се веќе повратници. Со нив не се работи доволно по излегување од установите, а ресоцијализацијата е речиси непостоечка. Се прават обиди, но резултатите се слаби.
Финансиски нерегуларности
Ревизијата посочува и сериозни нерегуларности при набавка на храна – некои затвори плаќале двојно повисоки цени за исти производи во споредба со други установи. Разликите во трошоците за сместување се големи и без објаснување.
Македонскиот затворски систем е на крстопат – потребни се итни, суштински реформи, а не само административни решенија. Во спротивно, пренатрупаноста и нехуманоста ќе останат хронични проблеми.
