Амнести Интернешнл открива шпионски активности
Израелската компанија за надзор „Целебрите“ (Cellebrite) започна истрага по обвинувањата дека нејзиниот софтвер бил користен за шпионирање во Србија. Според извештај на Амнести Интернешнл, српските власти го искористиле овој софтвер за хакирање на телефони на десетици новинари и активисти. Софтверот им овозможил пристап до контактите, тајно снимање на екранот и поставување податоци на сервери под контрола на безбедносните служби.
Технологија за безбедност или злоупотреба?
„Целебрите“, чиј софтвер првенствено се користи од агенции за спроведување на законот, вклучително и американското ФБИ, се најде во центарот на контроверзии. Иако компанијата тврди дека нејзините производи се дизајнирани за отклучување паметни телефони и собирање докази, извештаите покажуваат дека софтверот бил злоупотребен за инсталирање шпионски апликации на мобилните уреди на жртвите.
Амнести Интернешнл алармира за злоупотреби
Во извештајот на Амнести се наведува дека српскиот софтвер бил користен за тајно следење на новинари веднаш по нивни интервјуа со полицијата или безбедносните власти. Овие наоди предизвикаа загриженост за слободата на медиумите и заштитата на приватноста во Србија.
Одговор на компанијата
Директорот за маркетинг на „Целебрите“, Давид Џи, изјави дека компанијата ја започнала истрагата за овие обвинувања. Тој нагласи дека доколку се докаже злоупотреба на нивниот софтвер, тоа би претставувало сериозно прекршување на договорите со крајните корисници. Компанијата може да преземе мерки за да го спречи понатамошното користење на нивната технологија од страна на српските власти.
Што е следно?
„Целебрите“ веќе воспоставила контакт со српските функционери, но засега нема дадено дополнителни детали. Компанијата истакна дека инсталирањето шпионски софтвер не е дел од нејзините производи и дека ќе преземе неопходни мерки за да спречи идни злоупотреби.
Последици за Србија
Обвинувањата ја ставаат српската влада под притисок, особено во светло на барањата за транспарентност и почитување на основните права. Злоупотребата на технологијата за следење ги загрозува демократијата и слободата на медиумите, што предизвикува дополнителна загриженост кај меѓународната заедница.
Заклучок
Овој случај ја отвори дебатата за границите на употребата на технологијата за безбедносни цели. Истрагата на „Целебрите“ и извештаите на Амнести Интернешнл укажуваат на потребата за подобри механизми за контрола и спречување на злоупотреба на ваквите алатки. Србија, пак, ќе треба да ги преиспита своите практики за заштита на правата на новинарите и граѓаните.
